Procesi që presidenti duhet të kalojë për të lëshuar armët bërthamore të SHBA-së nuk është aq i thjeshtë sa shtypja e një butoni, por komponenti kryesor i këtij procesi – kodet e nevojshme për të autorizuar lëshimin – nuk janë kurrë larg presidentit.
Të paktën ata nuk duhet të jenë.
Sipas gjeneralit Hugh Shelton, i cili ishte kryetar i Shefit të Shtabit të Përbashkët nga tetori 1997 deri në shtator 2001, numri i gabimeve që mund të ndodhin gjatë procesit të lëshimit bërthamor “është tronditës”.
Të gjitha hapat “varen nga një element jetik pa të cilin nuk mund të ketë nisje”, shkroi ai në autobiografinë e tij të vitit 2010, “Pa hezitim: Odisea e një luftëtari amerikan”.
Kodet e autorizimit të presidentit, supozohet të qëndrojnë në afërsi të presidentit gjatë gjithë kohës, të mbajtur nga një prej 5 ndihmësve ushtarakë, që përfaqësojnë çdo degë të ushtrisë. Kodet ndodhen në një kartë me nofkën “biskota” e mbajtur brenda “futbollit” – një çante që njihet zyrtarisht si “çanta e urgjencës së presidentit”.
Megjithatë, rreth vitit 2000, sipas Shelton, një anëtar i departamentit brenda Pentagonit që është përgjegjës për të gjitha pjesët e procesit bërthamor u dërgua në Shtëpinë e Bardhë për të parë fizikisht kodet dhe për t’u siguruar që ato ishin të sakta – një procedurë që kërkohet të ndodhë çdo 30 ditë. (Grupi i kodeve tashmë zëvendësohet tërësisht çdo 4 muaj.)
Atij zyrtari, iu tha nga një ndihmës presidencial, se presidenti Bill Clinton i kishte kodet, por se ai ndodhej në një takim të rëndësishëm dhe nuk mund të shqetësohej.
Ndihmësi e siguroi zyrtarin se Clinton i merrte seriozisht kodet dhe se ato ndodheshin pranë tij. Zyrtari fillimisht u shtang, por ai i pranoi justifikimin dhe u largua.
Kur u bë inspektimi tjetër muajin tjetër, ai zyrtar ishte me pushime, sipas Shelton, dhe një zyrtar tjetër u dërgua në Shtëpinë e Bardhë. Zyrtari i ri u prit me të njëjtin justifikim – presidenti është shumë i zënë, por i merr kodet shumë seriozisht dhe i ka në dorë.
“Kjo komedi gabimesh vazhdoi, pa dijeninë e Presidentit Clinton, jam i sigurt, derisa më në fund erdhi koha për të mbledhur grupin aktual dhe për t’i zëvendësuar ato me edicionin e ri,” shkruan Shelton.
“Në këtë moment mësuam se ndihmësi nuk e kishte idenë se ku ndodheshin të vjetrit, pasi ata ishin zhdukur prej muajsh”, shtoi ai. “Presidenti nuk i kishte kurrë ato, por ai supozoi, jam i sigurt, se ndihmësi i tij i kishte ato – ashtu siç duhej në fakt”.
Shelton dhe sekretari i atëhershëm i Mbrojtjes William Cohen u alarmuan.
Problemi i kodeve të munguara u zgjidh duke i ndryshuar ato, por ata vepruan shpejt për të ndryshuar vetë procesin, duke detyruar që zyrtari i Departamentit të Mbrojtjes që vizitonte Shtëpinë e Bardhë të shihte fizikisht kodet.
Shelton dhe Cohen kishin frikë se saga do të arrinte në shtyp dhe do të bëhej një histori e turpshme. Por fjala për kodet e munguara nuk u zbulua kurrë, dhe rrëfimi i Shelton në librin e tij të vitit 2010 ishte, sipas njohurive të tij, hera e parë që ishte shpërndarë publikisht.
“Kjo është një punë e madhe – një marrëveshje gjigante – dhe ne iu shmangëm një plumbi të argjendtë,” shkruan Shelton, duke shtuar: “Ju bëni gjithçka që mundeni dhe mendoni se keni një sistem të pagabueshëm, por disi dikush gjithmonë duket se gjen një mënyrë për ta prishur atë.”/ Business Insider
