Rreth 90% e popullsisë globale në vitin 2022 përjetoi cilësi të pashëndetshme të ajrit dhe vetëm gjashtë vende përmbushën rekomandimet e Organizatës Botërore të Shëndetësisë për nivele të sigurta të ndotësve të ajrit, sipas një raporti të ri nga kompania zvicerane e teknologjisë së cilësisë së ajrit IQAir.
IQAir mati nivelet e cilësisë së ajrit bazuar në përqendrimin e grimcave ajrore që dëmtojnë mushkëritë, të njohura si PM 2.5. Hulumtimet tregojnë se ekspozimi ndaj grimcave të tilla mund të çojë në sulme në zemër, sulme astme dhe vdekje të parakohshme. Studimet kanë lidhur gjithashtu ekspozimin afatgjatë ndaj PM 2.5 me shkallë më të lartë të vdekjeve nga Covid-19.
Kur OBSH publikoi për herë të parë udhëzimet për cilësinë e ajrit në 2005, tha se nivelet e pranueshme të ndotjes së ajrit ishin më pak se 10 mikrogramë për metër kub. Në vitin 2021, OBSH ndryshoi udhëzimet e saj standarde në nën 5 mikrogramë për metër kub.
Raporti zbuloi se pesë vendet më të ndotura në vitin 2022 ishin Çadi, Iraku, Pakistani, Bahreini dhe Bangladeshi. Qytetet më të ndotura globalisht ishin Lahore, Pakistan; Hotan, Kinë; Bhiuadi, Indi; Delhi, Indi; dhe Peshauar, Pakistan. Cilësia e ajrit në Lahore u përkeqësua në 97.4 mikrogramë grimca PM 2.5 për metër kub në vitin 2022 nga 86.5 një vit më parë, duke e bërë atë qytetin më të ndotur në botë.
Raporti tha gjithashtu se India dhe Pakistani kishin cilësinë më të keqe të ajrit në rajonin e Azisë Qendrore dhe Jugore, ku më shumë se gjysma e popullsisë banon në zona ku përqendrimi i grimcave PM 2.5 është rreth shtatë herë më i lartë se nivelet e sugjeruara të OBSH-së.
Vetëm gjashtë vende përmbushën kufijtë e përditësuar të OBSH-së: Australia, Estonia, Finlanda, Grenada, Islanda dhe Zelanda e Re, thuhet në raport. Raporti i vitit 2022 përdori të dhëna për cilësinë e ajrit nga më shumë se 30,000 stacione rregullatore të monitorimit të cilësisë së ajrit dhe sensorë të cilësisë së ajrit nga 7,323 qytete në 131 vende, rajone dhe territore.
Sipas Institutit të Politikave të Energjisë në Universitetin e Çikagos, ndotja e ajrit merr më shumë se dy vjet nga jetëgjatësia mesatare globale. 60 % e ndotjes së ajrit nga grimcat vjen nga djegia e karburanteve fosile.
Indeksi i cilësisë së ajrit (AQI) dhe ndotja e ajrit PM2.5 në Shqipëri
Përqendrimi mesatar i PM2.5 për vitin 2022 në Shqipëri është 2.9 herë më shumë se vlera e udhëzimit vjetor të cilësisë së ajrit të OBSH-së duke e renditur vendin tonë në vendin e 73 nga 131 vendet e listës së publikuar për vitin 2022.
