Historia e Varoshas në Qipron turke: Pse qipriotët grekë janë të zemëruar. OKB dhe BE shprehën shqetësim për veprimin dhe thanë se mund të rriten tensionet dhe të minohen përpjekjet për të rifilluar bisedimet
Shumë qipriotë turq festuan rihapjen e një plazhi në qytetin fantazmë të Varoshas, të cilin trupat turke e kanë kontrolluar që nga pushtimi 1974 pasi ikën grekët qipriotë. Qipriotët grekë janë të zemëruar dhe duan të marrin përsëri pronat e tyre të braktisura.
Ujërat e paprekur dhe të kaltër në skajet e pabanuara të Varoshas vijnë në kontrast të ashpër me ndërtesat e shkatërruara, që rreshtohen në bregun e detit të kësaj periferie të braktisur të Famagustës.
Për herë të parë në 46 vjet, publiku u lejua të hynte në plazhin e Varoshas në Qipron turke, të shkëputur në veri të Qipros etnike të ndarë.
Qindra njerëz hynë përmes një porte të drejtuar nga policia qipriote turke për të ecur në një rrugë të sapo asfaltuar, që të çon në plazhin që dikur ishte vendpushimi kryesor turistik i Qipros. Rruga ishte e rrethuar nga të dyja anët me shirit policie për të parandaluar këmbësorët që endeshin.
Për disa ishte një moment gëzimi për të parë një moment “historik”. Për të tjerët, si qiprioti grek, Kyriakos Charalambides, duke parë në TV nga shtëpia e tij në Nikosia, ishte një moment hidhërimi. “Edhe pse e prisja këtë, unë u drithërova, ndërsa shikoja ato vende të njohura”, tha Charalambides, një dramaturg, për Associated Press. “Është një pikëllim që nuk ka ngushëllim … Varosha ka humbur.”
Vendimi, nga Turqia dhe shteti i shkëputur qipriot turk i njohur vetëm nga Ankaraja, për të hapur një milje të gjatë të plazhit u dënua plotësisht nga qeveria qipriote greke, e njohur ndërkombëtarisht.
Banorët qipriotë grekë të Varoshas u larguan, ndërsa trupat turke përparuan në 1974, kur Turqia e pushtoi. Që nga ajo kohë, zona u vu nën kontrollin ushtarak turk, u rrethua dhe iu la rrënimit të kohës.
Presidenti qipriot, Nicos Anastasiades, dënoi hapjen si një “shkelje flagrante të ligjit ndërkombëtar” dhe rezolutave të Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara që i konsiderojnë përpjekjet “të papranueshme”. Rezolutat, gjithashtu, kërkojnë që zona të transferohet në administratën e Kombeve të Bashkuara.
Këshilli i Sigurimit i OKB, aktualisht i kryesuar nga Rusia, do të zhvillojë konsultime të mbyllura për Varoshan.
Qipriotët grekë kanë frikë se hapja e plazhit është vetëm një hap i parë i Turqisë dhe turqve qipriotë për të marrë plotësisht Varoshën.
Anastasiades tha në një deklaratë, të enjten, se qeveria e tij tashmë ka protestuar para Kombeve të Bashkuara, Bashkimit Evropian dhe organizatave të tjera ndërkombëtare. Ai përsëriti se veprimi “i njëanshëm” mund të pengonte përpjekjet për të rifilluar bisedimet e bllokuara për të ribashkuar ishullin.
Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së, Antonio Guterres dhe shefi i politikës së jashtme të BE-së, Josep Borrell, shprehën shqetësim për veprimin dhe thanë se mund të rriten tensionet dhe të minohen përpjekjet për të rifilluar bisedimet.
Ish-banorët e Varoshas protestuan të enjten vonë në një pikë kalimi përgjatë një zone të kontrolluar nga OKB për të shprehur kundërshtimin e tyre ndaj hapjes. Pika e kontrollit – një nga nëntë nga të cilët grekët qipriotë dhe turqit qipriotë mund të kalojnë në të dyja anët – u mbyll në anën qipriote turke si pjesë e masave për të kundërshtuar përhapjen e COVID-19.
Por zyrtarët turq dhe turqit qipriotë këmbëngulin se masa është në të mirë të të gjithëve dhe se të drejtat e pronarëve të pronave qipriote greke nuk preken, pasi tani është vetëm plazhi që po hapet.
Ministri i Jashtëm turk, Mevlut Çavusoglu, tha se po zhvillohet një inventar mbi të gjitha pronat brenda Varoshas, për të përcaktuar se çfarë do të ndodhë me pjesën tjetër të saj.
“Tani për tani, hapja e bregdetit dhe disa rrugëve ku nuk ka pronë private ishte e rëndësishme”, tha Cavusoglu pas një takimi, të enjten, me homologun e tij grek, Nikos Dendias.
“Do të jetë e dobishme të ndërmerren hapa të tillë që janë në të mirë të të gjithëve, që respektojnë të drejtat e pronës private, pa shkelur vendimet e Kombeve të Bashkuara”, tha Cavusoglu.
Hapja u zhvillua vetëm tri ditë para se qipriotët turq të zgjedhin një udhëheqës të ri për t’i përfaqësuar ata në bisedimet e paqes të lehtësuara nga Kombet e Bashkuara.
