John Psaropoulos – Al Jazeera
“La Bass!” – “Atje” – theu heshtjen gazetarja franceze, duke treguar formimin e pikave në qiell. Avionët grekë të gjeneratës së katërt Rafale të sapoblera, bënë një sërë fluturimesh shurdhuese përpara se të uleshin në pistën e bazës së Forcave Ajrore Tanagra, 70 kilometra në veri të Athinës. Ata fluturuan nga aeroporti Merignac pranë Bordo, Francë.
Me rastin e mbërritjes së tyre, u mbajt një ceremoni gjatë së cilës një prift grek bekoi avionët dhe pilotët e tyre.
Trajnim në Francë
Këta avionë shënojnë një pikë kthese në aftësitë greke të mbrojtjes, sipas ekspertëve të mbrojtjes, sepse ata kanë teknologji dhe armë më të avancuara të shënjestrimit se çdo gjë që është parë deri më tani në bregdetin e Egjeut.
“Ata kanë një sistem survejimi shumë të avancuar, ndoshta me një distancë prej më shumë se 100 kilometra, në formën e kamperëve që ndjekin shenjat termike të avionëve të tjerë. Ndryshe nga radari, ai nuk i tregon armikut se është pikasur sepse nuk lëshon ajër,” i tha Al Jazeera-s Konstantinos Grivas, një pedagog në sistemet e armëve në Akademinë Ushtarake Helenike.
“Gjëja më e rëndësishme është se avioni vjen me një predhë meteor ajër-ajër, i cili aktualisht konsiderohet më i miri i këtij lloji në arsenalin perëndimor. Gama e tij zyrtarisht është 120 kilometra, por konsiderohet se mund të shkojë deri në 150 kilometra. Këta gjashtë avionë mund të lëshojnë një forcë të madhe pa e ditur as armiku se ata janë atje.”
Pilotët dhe mekanikët grekë kanë kaluar një vit trajnim në Francë dhe mund të hyjnë menjëherë në shërbim. Forcat ajrore greke janë ndër më aktivet në NATO, pasi pilotët grekë shpesh përgjojnë avionët turq F-16 që kryejnë inkursione në hapësirën ajrore greke ose fluturojnë mbi ishujt grekë.
Ministri i Mbrojtjes Nikos Panajotopoulos i tha Al Jazeera-s se avionët Rafale do të kenë detyra më të rëndësishme.
“Kjo nuk është një armë për përgjim të përditshëm mbi detin Egje, kjo është një armë strategjike”, thekson ai.
Shumëzuesi i forcës
Piloti Theodoros Christodoulou jep të dhëna se cilat mund të jenë misionet e Rafale.
“Me avionët e vjetër, nëse radari e kapi objektivin, atëherë vetëm ai radar është në shënjestër. Aeroplanët mund t’ua japin atë informacion avionëve të tjerë këtu,” tha ai për Al Jazeera.
Grivas e quan aftësinë për të monitoruar situatën në qiell dhe për të transmetuar informacione për objektivat me mjete të tjera në ajër, në det ose në tokë një “shumëzues force”. Presidenti i Shtabit të Përbashkët, Konstantinos Floros tha për Al Jazeera-n se kjo aftësi për të transmetuar informacion në ushtrinë greke tashmë po funksionon.
Greqia, sipas një procedure të përshpejtuar, porositi 18 avionë dhe sisteme armësh për 2.32 miliardë euro 16 muaj më parë. Parlamenti i ratifikoi traktatet në janar 2021.
Prodhuesi i avionëve Dassault Aviation i shiti Greqisë gjashtë avionë të prodhuar për në Egjipt. Greqia do të marrë gjashtë avionë të përdorur nga aviacioni francez këtë vit dhe gjashtë të tjerë vitin e ardhshëm. Gjithashtu urdhëroi gjashtë avionë të rinj shtesë për të pasur një njësi prej 24 njësive.
Greqia gjithashtu porositi tre fregata të avancuara nga Grupi Detar i Francës për 3 miliardë dollarë vitin e kaluar. Të gjitha këto urdhra nxjerrin në pah marrëveshjen e paprecedentë të mbrojtjes dypalëshe brenda NATO-s që Greqia dhe Franca nënshkruan në tetor.
“Rafale e bën aviacionin tonë një nga më të fortët në Evropë dhe Mesdhe, gjë që thekson fleksibilitetin e diplomacisë sonë kombëtare dhe aleancat më të gjera. Dhe kjo konfirmon harmoninë e mbrojtjes greko-franceze dhe i jep forcë të re autonomisë strategjike evropiane”, tha kryeministri grek Kyriakos Mitsotakis.
Krahasimi me Turqinë
Turqia ka tetëfishin e popullsisë dhe ka ushtrinë më të madhe në NATO pas Shteteve të Bashkuara.
Greqia nuk mund të konkurrojë me të për nga madhësia. Ndryshe nga Turqia, e cila po ndërton industrinë e saj të mbrojtjes duke përdorur teknologji relativisht të thjeshtë, Greqia po kërkon të bëjë një hap teknologjik përmes një marrëdhënie strategjike me Francën.
“Shumë analistë turq nuk e konsiderojnë Greqinë rivale të Turqisë. Ata e shihnin Francën si një konkurrente në Mesdheun lindor. Kështu, vendimi francez për të forcuar mbrojtjen e Greqisë me Rafaele shihet si një vendim francez për të ushtruar presion ndaj Turqisë duke përdorur teknologji që Turqia nuk e ka”, u tha nga një ligjërues në Universitetin Bilkent në Ankara.
Greqia dhe Turqia ishin afër konfliktit të armatosur në 1974, 1987 dhe 1996. Ka pasur pothuajse një shkëmbim goditjesh në gusht 2020, kur fregata turke për pak ka goditur atë greke dhe është dëmtuar rëndë me atë rast.
Marrëdhëniet mes dy vendeve kanë ardhur në rënie që nga viti 2017, kryesisht për shkak të mosmarrëveshjeve për mënyrën e demarkacionit të ujërave territoriale dhe të drejtës për burime minerale nënujore. Bisedimet hetimore për të adresuar këtë çështje rifilluan vitin e kaluar pas një ndërprerjeje pesëvjeçare, por nuk gjeneruan në një marrëveshje.
