Nga Aurenc Bebja*, Francë
“Radiocorriere” ka botuar, më 23 mars të 1968, në faqet n°32-33, një shkrim të gazetarit Antonio Lubrano në lidhje me bisedën e tij me Bekim Fehmiun pas mbarimit të xhirimeve të serialit televiziv “Odisea”, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar:
I solli nënës së tij mjekrën e Uliksit
Antonio Lubrano
Takime pa kamera
Bekim Fehmiu, aktori i ri që luajti heroin homerik, vjen nga teatri dhe kinemaja. “Odisea” do të ketë fytyrën e tij në të gjithë botën.
Romë, mars.
Në këtë orë, Bekim Fehmiu, Uliksi i televizionit, tashmë po qarkullon nëpër rrugët e Prizrenit pa mjekër. Në fund të shkurtit, puna e Odisea-s përfundoi në Romë, aktori, para se të nisej, bëri dy telefonata, njërën me Branka Petriç, të dashurën në Beograd dhe tjetrën me nënën e tij që jeton në Prizren, një qendër e Serbisë Jugperëndimore. “Kthehu me mjekrën”, i kërkoi mama Hedije. “Unë dua të shoh me të vërtetë se si je”. Dhe Bekimi e mbajti premtimin e dhënë. Ai ia solli mjekrën dhe pastaj e preu.
Nga ana tjetër, ai nuk është tipi që ndjek modën me çdo kusht, sot mjekra duket shumë rebeluese tek të rinjtë por ai e ka lënë atë të rritet vetëm për nevoja profesionale, për hir të vërtetës homerike. “Shpresoj se është hera e parë dhe e fundit”, më thotë ai. “Sinqerisht kjo më shqetëson. Sapo shkoj në shtëpi, zac !…” dhe ai bën gjestin e rruajtjes. Mbase ia vlen të argumentohet se mund t’i hyjë në punë herën tjetër : në fakt, është thënë se një regjisor italian do të donte t’ia besonte Bekim Fehmiut rolin e protagonistit në një film për “Che” Guevara-n dhe revolucionari kuban kishte gjithashtu një mjekër.
Fehmiu ka një fytyrë të drejtë, me rroba civile sigurisht që nuk duket si Uliksi dinak. Me gjatësi mesatare, shpatulla të forta, një unazë ari në gisht, ai ka mënyrën e thjeshtë të njerëzve që kanë besim në vetvete, edhe nëse në sipërfaqe duken jashtëzakonisht të kujdesshëm. Ai dëgjon me kujdes secilën pyetje dhe para se të përgjigjet, hedh sytë sikur duhet të mprehë shikimin. Ai i shoqëron fjalët me një mimikë thelbësore dhe gjallërohet vetëm kur flet për teatrin dhe Prizrenin, qytetin ku ai jetoi më gjatë dhe që në mesjetë ishte kryeqyteti i shtetit serb. (Gjatë Luftës së fundit Botërore, qendra u pushtua për tre vjet nga trupat italiane, nga 1941 deri në shtator të 1943).
“I madhi Le Corbusier”, citon ai me krenari, “shkroi se vetëm katër vende në botë janë të mrekullueshme. Tre të parët nuk më vijnë në mendje tani por i katërti quhet Prizren. Në kohë, ai të kujton Venecian tuaj të lezetshme, edhe atje në fakt ka shumë kanale, madje dhe të vegjël. Shtëpitë janë të rrethuara me kopshte dhe secili kopsht është mbjellë me lule nga njëra anë dhe fruta nga ana tjetër. Një parfum, një heshtje …”.
Bekim Fehmiu është 32 vjeç. Me origjinë shqiptare, ai lindi në Serajevë më 1 qershor 1936, i gjashti nga një grup prej tetë fëmijësh, katër djem dhe katër vajza. “Por së shpejti e gjithë familja u zhvendos në Prizren, unë isha vetëm dy vjeç”. Babai Ibrahim dha mësim në një shkollë shqipe dhe do të donte që Bekimi të bëhej një prift (hoxhë) islamik. Ai pothuajse kishte vendosur ta dërgonte në Egjipt për të studiuar teologji, kur një mbrëmje – djaloshi 15 vjeçar – Bekimi u kthye nga kinemaja dhe i tha : “Baba, dua të bëhem aktor si Aleksandër Mojsiu”. “Mojsiu ? Por a e kupton që Moisiu ishte aktori më i madh shqiptar dhe ndoshta një nga më të njohurit në botë?”. Por ai nuk e kundërshtoi, përkundrazi e dërgoi në Prishtinë, një qytet gjashtëdhjetë kilometra larg, pikërisht në kufirin shqiptar, ku kishte një shkollë të mirë teatri.
“Më bëri përshtypje,” thotë Bekim Fehmiu sot, “protagonisti i “Zemrës së çmendur”, një film anglez. Pas një kohe të gjatë emri është zhdukur nga kujtesa, por aftësia e tij ishte një pranverë për mua, atë mbrëmje zbulova profesionin tim të vërtetë”.
Udhëtimi nga Prishtina për në Beograd është mjaft i gjatë, por Bekimi i ri është i vendosur të përparojë. Ai tani është 18 vjeç dhe niset. Së pari, ai duhet të kapërcejë vështirësinë e gjuhës, ai di vetëm shqip dhe në Akademinë e Artit Dramatik ata nuk mund ta pranojnë atë. Pas gjashtë muajsh ai mësoi me përsosmëri gjuhën sllave dhe filloi të ndiqte shkollën prestigjioze. Në vitin 1956 ai dha provimin e parë, duke interpretuar “Antigonën” e Sofokliut. Nga më shumë se dyqind studentë që mbushin klasat e Akademisë, vetëm pesëmbëdhjetë pranohen çdo vit në kurset e mjeshtrit të madh të aktrimit Mata Millosheviç, dhe Bekim Fehmiu bën pjesë ndër këta fatlumë. Në vitin 1960 ai u diplomua si aktor dhe Millosheviçi e çoi për të aktruar në Teatrin e Dramës Jugosllave, institucioni më i rëndësishëm artistik në Beograd, skena në të cilën kalojnë aktorët më të mirë në vend. “Unë gjithashtu mund ta konsideroj veten”, thotë ai pas një pauze, “si shqiptari i parë që është pjesë e atij teatri të famshëm”.
Shansi i madh
Nga momenti i debutimit të tij, Fehmiu ka korrur një seri suksesesh: ai fiton çmimin e parë në Festivalet e Teatrit Avangardë në Beograd, kinemaja e kupton menjëherë dhe për pak më shumë se gjashtë vjet ai xhiron njëzet e një filma njëri pas tjetrit, shumë prej tyre si protagonist. “In Clacson”, kisha si partnere Branka Petriç, të fejuarën time. Në fiksioni kinematografif ajo ishte gruaja ime”. Pastaj në Festivalin e fundit të Filmit në Kanë ai fitoi vëmendjen ndërkombëtare me filmin e Aleksandër Petroviç, “Unë gjithashtu kam takuar ciganë të lumtur”, i cili së shpejti do të shfaqet në ekranet italiane. Përfundimisht në vitin 1967 ai fitoi një çmim në Festivalin Bergamos si interpretues i Profesta-s.
Sidoqoftë, mundësia e madhe iu paraqit atij vetëm pak se një vit më parë me Dino De Laurentiis. Ishte pikërisht producenti italian që i ofroi Bekim Fehmiut rolin kryesor, atë të UIiksit, në Odisean, seriali i parë evropian me ngjyra i porositur nga RAI-TV dhe i blerë tashmë nga kompanitë televizive në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, Gjermaninë Perëndimore dhe Francë. Emri i tij së shpejti do të zgjojë kureshtjen e audiencës familjare në të gjithë botën. Një rast i rrallë, mbase që nuk ekzistonte më parë në televizion. Ai është krejtësisht i vetëdijshëm për këtë dhe thjesht zbulon shqetësimin e tij : “Mund të jetë gjithashtu një shembje (rrëzim)”, thotë ai me kujdes. “Por është një rrezik për të cilin jam i apasionuar, e kam përballuar atë me entuziazëm menjëherë, që kur, tetë muaj më parë, fillova të xhiroja nën drejtimin e Franco Rossi-t. Më pëlqen të luftoj, i dua gjërat e vështira”.
Durim dhe guxim
Ai nuk ndërmerr hipotezën e kundërt, të suksesit të plotë dhe të menjëhershëm kudo që do të transmetohet shfaqja, por në thelb vetëdija se ka punuar me angazhim të thellë lejon që Fehmiu ta formulojë atë, të paktën brenda tij. Megjithatë, pas kësaj, publiku do të identifikojë lehtësisht karakterin homerik me aktorin e ri. Në të vërtetë, pse nuk përpiqemi të shohim nëse në të vërtetë ka ndonjë pikë të përbashkët midis Uliksit dhe Bekim Fehmiut? Dinakëria, për shembull, është arma më e mirë e Uliksit. Në rrjedhën e aventurës së tij, protagonisti shpesh u drejtohet shpërfytërimëve dhe gënjeshtrave për të shpëtuar veten dhe shokët e tij. A i pëlqen interpretuesit televiziv stili i Uliksit? “Besoj se jam njeri i sinqertë. Ndër cilësitë e karakterit tim preferoj dy veçanti: durimin dhe guximin”. Por a është Fehmiu, një person i durueshëm? “Varet nga rrethanat. Unë nuk jam i paduruar, por jo dhe e kundërta”.
Çfarë lloj sirene preferoni? “Unë i dua të gjitha sirenat, përveç sirenave të alarmit ajror. Seriozisht, unë jam i bindur se gruaja vlen gjithmonë diçka më shumë se gjithçka që ekziston”.
Uliksi zbret në Hades (Ade) për të mësuar për të ardhmen e tij. A jeni këshilluar ndonjëherë me një fallxhore? “Po, më kanë lexuar dorën, kohë më parë. Më thanë se do të vdes në moshën 32 vjeçare. Po e arrij. Por jam i sigurt se do të arrij të nëntëdhjetat”.
A ju pëlqen të udhëtoni si Uliksi? “Sigurisht, por unë preferoj Prizrenin tim nga çdo vend tjetër. Unë nuk e kam parë atë që prej një viti”.
Një vit larg? Epo, gjithnjë e më pak se Uliksi.
Antonio Lubrano
Episodi i parë i Odisesë transmetohet të dielën e 24 marsit, në orën 21:00 në Programin Kombëtar të televizionit.
*Burimi: Blogu © Dars (Klos), Mat–Albania
