Në një intervistë me skype me gazetaren Beti Njuma në studion e RTV Ora, Detina Zalli pedagoge në Oxford University tregon arsyet pse Kina e fitoi dhe betejën, ndërkohë që Italia edhe pse me numër më të vogël ia kaloi për numrin e vdekjes.
Plot një muaj nga nisja e pandemisë, Italia ka regjistruar sot numrin rekord të viktimave brenda 24 orësh. Numri i viktimave me COVID 19 ka arritur sot më 4032 e bilanci i 24 orëve të fundit është tragjik, janë 627 viktima më shumë se një ditë më parë. Numri i personave të infektuar është 47 021 e 2655 prej tyre janë në gjendje kritike për jetën e po kurohen në repartet e terapive intesvie.Edhe persona të infektuar nga koronavirusi janë 5986 më shumë se një ditë më parë.
Shkencëtarja nga Shqipëria me banim në Londër bën dhe një analizë të situatës ku ndodhet tani Shqipëria.
Si e fitoi Kina betejën me koronavirusin?
Kina ka qenë shumë efikase në tre gjëra, në zbulimin e hershëm, brenda një jave shkencëtarët kinezë zbuluan gjenetikën e virusit dhe e bënë të njohur për OBSH dhe ishte e saktë.
E dyta: Mori vendime shumë të shpejta për karantinim e hershëm të njerëzve. Të gjithë shtetasit u izoluan në shtëpi, u trajtuan shumë herët dhe u testuan. U bënë shumë testime. Veprimet e shpejta dhe të sakta janë provë se Kina pati sukses në trajtimin e këtij virusi.
Po në Itali pse pati kaq shumë viktima?
Ka disa faktorë që mund të kenë ndikuar. Italia ka 6.7 % vdekje ndërsa Koreja e Jugut 0.6%, 10 herë më pak. Arsyeja është se në Kore testimet po bëhen të shpeshta ndërsa në Itali nuk po ndodh kjo.
Faktor tjetër është dhe popullsia. Populli italian është populli idytë më i vjetër në botë pas Japonisë, ndërsa Koreja e Jugut është në vendin e 53-të. Duhanpirësit janë më të prekur sesa femrat. 4.8% e vdekjeve në botë me COVID-19 ndodh tek meshkujt dhe 2.3% tek femrat.
Testimi i shpejtë është një nga çelësat e suksesit të kësaj lufte se parandalon infektimin ndaj njerëzve të tjerë. Sa më shpejt të identifikojmë njerëzit që janë pozitivë ndaj COVID-19 aq më shpejt parandalojmë infektimin e njerëzve të tjerë. Ky është kyçi i suksesit ndaj koronavirusit.
Distancimi njerëzor është e vetmja mënyrë?
Është mënyra më efikase tani për tani dhe gjëja më e drejtë që çdo kush që do bëjë. Si ju në Shqipëri dhe në Angli e në SHBA të gjithë po izolohen. Deri në këtë moment kur nuk kemi vaksinë kjo është mënyra më e mirë.
Si i sheh shifrat në Shqipëri: 2 të vdekur dhe 70 të infektuar?
“Ajo që duhet siguruar është se nëse janë vërtet 70 të prekur nga virusi. Shpresoj të mos ketë dhe të tjerë të prekur dhe që nuk kanë shkuar tek mjekët apo nuk kanë bërë testin. U bëj thirrje të bashkëpunojnë me mjekët se është mënyra më e mirë për të dalë nga kjo situatë.
Në Kinë u deshën 2 muaj e gjysmë kohë për tu normalizuar situate. Ne në Europë sa kemi filluar është java e dytë. Normalisht do të duhet kohë për të dalë nga kjo situatë por shpresojmë sa më shpejt.
Gjasat më të mëdha janë që trupi të krijojë imunitet dhe virusi të mos kthehet dy herë.”
Si po ecet me vaksinat kundër koronavirusit?
Aktualisht po testohen 5 vaksina kundër koronavirusit. E para është në Boston, dhe është aplikuar tek pacienti i parë në fillim të kësaj jave, në Siatell.
Në Angli po testohet vaksina e parë në universitetin e Oksfordit, Ajo do të testohet tek kafshët javën tjetër dhe në muajin prill mund të testohet tek njerëzit.
Në Gjermani, SHBA e Kinë po bëhet një luftë e madhe për të gjetur vaksinën sa më shpejt.
Po sa kohë duhet për t’u aplikuar në popullatë kjo vaksinë?
“Nëse provohet që është efikase duhet të sigurohet që nuk ka efekte anësore dhe të jetë e përshtatshme si për moshën e madhe dhe fëmijët dhe do të marrë kohë. Nuk mund ta them kohën e saktë, por besoj se deri në fund të vitit
Donald Trump foli për një ilaç që quhet Clorox që është përdorur për të trajtuar sëmundjen e malaries, por nuk ka fakte të forta shkencore që mund ta mbështesin këtë vendim ndërsa dua të them se mjekët në SHBA janë të lirë dhe mund të përshkruajnë ligjërisht çdo ilaç që mund të mendojnë se është efikas për pacientin e tyre, por ky ilaç nuk është certifikuar.
Janë 35 kompani farmaceutike që po punojnë për këtë por janë vetëm 5 vaksinat e para që po testohen në kohën e tanishme.”
A është më i rrezikshëm sesa gripi ky koronavirus?
“Patjetër që është më i rrezikshëm edhe sepse nuk kemi ende ilaçe antivirale dhe çdo gjë është e panjohur. Shpresojmë që zhvillimin e vaksinave dhe ilaçeve çdo gjë do të normalizohet.”
A është e vërtetë teoria konspirative se ky virus është krijuar në laborator nga njeriu?
“Si shkencëtare ju siguroj se nuk ka asnjë mundësi që COVID-19 të jetë bërë nga njeriu duke u bazuar nga datat gjenomike që janë shumë të ngjashme me viruset e tjera. Ky virus A është gjendur në lakuriqë i cili ka shkuar tek një kafshë tjetër kineze dhe është transmetuar më pas tek njerëzit. Por bazuar në datat gjenetike nuk ka mundësi që ky virus të jetë bërë nga njerëzit. Dua që njerëzit të qetësohen.’
A qëndron në ajër ky virus?
“Shkencëtarët kanë mendime të ndryshme. Kanë disa që thonë që qëndron në ajër deri në 3 orë, ndërsa disa nuk e mbështesin pasi thonë se nëse do të ishte e mundur do të kishte raste më të mëdha të personave të infektuar. Por eksperimentet e fundit tregojnë që ky virus ka mundësi të qëndrojë në ajër,madje janë bërë disa eksperimente që kanë konfirmuar këtë por mënyra e transmetimit të virusit në këtë mënyrë është shumë më e vogël në krahasim me transmetimin nga njeriu tek njeriu, psh kur teshtin.”
