Kryeministri Edi Rama njoftoi dje se ka siguruar 1 milion vaksina kineze. Të enjten erdhën 192 mijë dozat e para, ndërsa për 60 ditët e ardhshme priten 500 mijë të tjera.
Por çfarë dihet për vaksinat kineze? Prestigjiozja “politico.eu” ka sjellë detaje mbi to.
***
Nuk është Sputnik. Janë vaksinat kineze kundër koronavirusit që po trazojnë Europën.
Presidenti polak, Andrzej Duda, kërkoi doza nga homologu kinez, Xi Jinping, Republika Çeke, nga ana tjetër, dha një urdhër të ngjashëm dhe kryeministri hungarez, Viktor Orban, iu dha vaksinave të Kinës miratimin më të madh të BE-së, duke marrë një të tillë vetë.
Kryeqytetet europiane, të bllokuara në fushatat e ngadalta të vaksinimit, po kërkojnë gjithnjë e më shumë doza të jashtme nga BE-ja dhe Pekini është i lumtur të plotësojë boshllëkun.
Vaksinat kineze tashmë përbëjnë 32 për qind të furnizimit të përgjithshëm të vaksinave të Hungarisë, shumë më tepër se Sputnik V i Rusisë, i cili përbën më pak se 3 për qind. Dhe Hungaria është vetëm një nga të paktën 25 vendet në botë, kryesisht në Azi dhe Lindjen e Mesme që është duke përdorur vaksinat kineze. Pekini ka premtuar gjysmë miliardë doza për 45 vende, sipas një rezultati nga Associated Press .
Për vendet me një histori tensioni, apo edhe konflikti me Moskën, vaksinat kineze kanë një përfitim të thjeshtë, të shtuar: Ato nuk janë prodhuar në Rusi.
Kina ka qenë një nga udhëheqësit në zhvillimin e vaksinave të koronavirusit në të gjithë pandeminë, pasi ka miratuar tani për përdorim katër vaksina të bëra në vend. Tri prej tyre përdorin një metodë më të vjetër, të provuar dhe të vërtetë.
Megjithatë, të dhënat e efikasitetit që mbështesin vaksinat nuk janë as publike dhe as të rishikuara nga kolegët, dhe shumë shqetësohen se disa prej tyre mund të mos jenë aq efektive sa homologët e tyre perëndimorë. Vendet e BE-së që kanë ose do të përdorin vaksinat po e bëjnë këtë pa regjistrimin e Agjencisë Evropiane të Barnave që do të thotë se ata duhet të marrin përsipër përgjegjësinë nëse probleme të tjera lindin më vonë.
Ndërkohë, përqendrimi i Kinës në dërgimin e vaksinave jashtë vendit ka nxitur akuza se Pekini po përdor dozat si një mjet diplomatik dhe se po injoron vaksinimin e brendshëm.
Sa lloje vaksinash ka prodhuar Kina?
Kina ka udhëhequr në zhvillimin e vaksinave gjatë gjithë pandemisë. Së bashku me katër vaksina të miratuara, të paktën tetë të tjera aktualisht janë në provë dhe shumë më tepër janë në fazë paraklinike, sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë.
Katër më të avancuarat përfshijnë tri vaksina të paaktivizuara të koronavirusit. Njëra është CoronaVac, e zhvilluar nga kompania bioteknologjike Sinovac; dy të tjera janë nga Sinopharm, me pronar shtetëror, të zhvilluara në Institutin e Produkteve Biologjike të Pekinit dhe tjetra në Institutin e Produkteve Biologjike, Wuhan.
Ndërkohë, CanSino ka zhvilluar një vaksinë me një dozë të vetme, me një teknologji të ngjashme me vaksinat e zhvilluara nga Johnson & Johnson, Oxford/AstraZeneca dhe Sputnik.
Çfarë tregojnë të dhënat?
Kina “pushtoi” titujt kryesorë të gazetave verën e shkuar, kur filloi të përdorë dy nga vaksinat e saj mbi punonjësit shëndetësorë dhe ushtrinë përpara se të kryente provat e efikasitetit të Fazës 3 në shkallë të gjerë. Që nga ajo kohë, dhjetëra miliona njerëz kanë marrë dozat përpara miratimit të tyre nga rregullatorët.
Një shqetësim i gjerë, megjithatë, është se të dhënat që mbështesin efikasitetin e vaksinave kanë qenë shpesh të copëtuara dhe jo të harmonizuara në të gjithë globin, pasi shumë vende që kanë organizuar provat e vaksinave raportojnë rezultatet e tyre vetjake.
Prodhuesit e vaksinave janë kritikuar gjithashtu për mungesën e transparencës së të dhënave, pasi asnjëri nuk i ka bërë publike të dhënat e Fazës 3 dhe ato nuk i janë nënshtruar rishikimit të kolegëve. Ky gabim e ka shtyrë Bi Jingquan, ish-shefin e rregullatorit të ilaçeve në Kinë, që t’iu bëjë thirrje firmave që të publikojnë të gjitha të dhënat pasi kjo është më e mira për të forcuar besimin e të gjithëve, raportoi South China Morning Post.
Për më tepër, Institutit Butantan në Brazil iu bë presion në dhjetor për të mos zbuluar rezultatet e plota të efikasitetit për vaksinën e Sinovac, sipas të njëjtit raport të SCMP.
Megjithatë, kompanitë filluan të postonin të dhëna të përgjithshme të efikasitetit duke filluar në fund të vitit 2020.
Në rastin e CoronaVac të Sinovac, Kina filloi përdorimin emergjent të vaksinës në gusht 2020 për të mbrojtur grupet me rrezik të lartë si personeli mjekësor para se të bënte prova njerëzore në shkallë të gjerë.
Që atëherë, provat e Fazës 3 në Turqi dhe Brazil treguan se vaksina ishte pothuajse 51 për qind efektive në parandalimin e të gjitha rasteve COVID-19 midis më shumë se 12 000 punonjësve të kujdesit shëndetësor që trajtojnë pacientët me koronavirus.
Rezultatet nxitën shqetësim se kjo vaksinë është joefektive në krahasim me të tjerët në treg. Kur Filipinet miratuan vaksinat për përdorim emergjent, Agjencia e saj e Barnave tha se vaksinat nuk ishin aq efektive sa të përdoreshin te punonjësit e kujdesit shëndetësor. Megjithatë, Kina i dha miratimin CoronaVac, në shkurt.
Në fillim të marsit, studiuesit turq raportuan se vaksina është 83.5 për qind efektive, bazuar në analizën përfundimtare të më pak se 7000 pjesëmarrësve nën moshën 59 vjeç.
Por, variantet e reja mund të jenë një shqetësim: Një studim laboratorik, që ende nuk është rishikuar nga kolegët, sugjeroi javën e kaluar që vaksina Sinovac mund të mos shkaktojë përgjigje të mjaftueshme imune kundër variantit të Brazilit, sipas Reuters .
Pastaj është vaksina Sinopharm, të cilën Kina e miratoi për përdorim në fund të dhjetorit. Firma shtetërore tha se kishte demonstruar një normë efikasiteti prej 86 për qind nga një provë e Fazës 3 në Emiratet e Bashkuara Arabe dhe një përqindje prej 79 për qind në një studim kinez. Të dyja normat ishin “reale dhe të vlefshme” dhe thjesht pasqyrojnë faktin se provat përdorën standarde të ndryshme për diagnostikimin e infeksionit dhe rishikimin e rasteve, sipas kompanisë.
Vaksina tjetër e Sinopharm, raportoi një normë efikasiteti prej 72.5 për qind, duke cituar një analizë të ndërmjetme të të dhënave të provës klinike të fazës së vonë.
Ndërkohë, vaksina e vektorit viral të CanSino u miratua për përdorim urgjent tek anëtarët e ushtrisë në qershor 2020, pasi të dhënat e hershme klinike “treguan një farë efikasiteti”, sipas Reuters .
Pastaj, në shkurt, rezultatet e ndërmjetme nga më shumë se 40 000 pjesëmarrës treguan se efikasiteti i saj i përgjithshëm qëndronte në 68 për qind, sipas kompanisë.
Sa doza vaksinash mund të prodhojë Kina?
Kina pretendon se ka një aftësi mbresëlënëse për të prodhuar vaksina, por nuk është e qartë se për sa bëhet fjalë.
Kina filloi të prodhonte në masë të katër vaksinat kryesore në verën e vitit 2020. Fakti që vendi është një nga prodhuesit më të mëdhenj të barnave në botë dhe se prodhimi mjekësor kontrollohet kryesisht nga shteti, veçanërisht në rastin e Sinopharm, ndihmon shumë në këtë çështje.
Por se sa e suksesshme do të jetë Kina mbetet për t’u parë. Në janar, katër nga prodhuesit e shumtë të vaksinave të Kinës thanë se do të prodhojnë të paktën 2.6 miliardë doza këtë vit, sipas Associated Press. Një intervistë me presidentin e Shoqatës së Industrisë së Vaksinave të Kinës në Global Times vlerësoi se totali ishte pak më i ulët, rreth 2 miliardë, në fund të vitit 2021.
Parashikimet e Sinovac gjithashtu kanë ndryshuar. Në fund të vitit 2020, kompania tha se mund të bënte afërsisht 300 milionë doza në vit, por kjo u rrit më tej në janar në 500 milionë. Kryetari i Sinovac Yin Weidong më pas tha se kompania ishte në gjendje të dyfishonte parashikimet e saj në 1 miliard në vit, falë një zgjerimi në shkurt.
Sa i përket Sinopharm, kryetari i saj, Liu Jingzhen, tha në fund të vitit 2020 se kompania e tij gjithashtu do të jetë në gjendje të bëjë 1 miliard doza deri në fund të vitit 2021 – me plane më të mëdha në horizont. Këtë muaj, kompania tha se mund të rritë prodhimin për të bërë 3 miliardë doza në vit, duke e bërë atë prodhuesin më të madh të vaksinave në botë. Por nuk ishte e qartë se kur mund të prodhohej në këtë shkallë ose sa nga cili lloj i vaksinave do të bënte.
Ndërkohë, CanSino tha se mund të bëjë afërsisht 500 milionë doza në vit, sipas Reuters.
Cilat vende po përdorin vaksinat kineze?
Pekini e ka bërë eksportimin e vaksinave të ndryshme falas, duke i dhënë asaj një përparësi të dukshme.
Duke mos përfshirë Kinën kontinentale, të paktën 25 vende dhe territore po përdorin këtë vaksinë. Katërmbëdhjetë vende përfshirë Bahreinin, Kamboxhian, Egjiptin, Hungarinë, Jordaninë, Makaon, Marokun, Pakistanin, Perunë, Senegalin, Serbinë, Seychelles, Emiratet e Bashkuara Arabe dhe Zimbabve po vendosin vaksinën e Sinopharm.
Njëmbëdhjetë të tjera, Brazili, Kili, Guatemala, Hong Kong, Indonezi, Malajzi, Qipro Veriore, Filipine, Tajlandë, Turqi dhe Uruguai po përdorin Sinovac.
Deri më tani, vetëm Kina Kontinentale dhe Emiratet e Bashkuara Arabe po përdorin vaksinën e Sinopharmit të prodhuar në Wuhan, dhe vetëm Kina kontinentale po përdor CanSino.
Sidoqoftë, përqendrimi në zgjerimin ndërkombëtar ka çuar në akuza se Pekini po përdor vaksinat për të fituar pikë politike me qeveritë. Kjo është një strategji pak e shumë e ngjashme, me fillimin e pandemisë, kur Kina u përball me kritika për kryerjen e “diplomacisë së maskave” duke dërguar produktin shumë të nevojshëm në të gjithë botën, përfshirë vendet e BE-së.
Pekini e ka hedhur poshtë këtë pretendim. Zyrtari i larte Guo Weimin, e quajti mendjengushtësi dyshimin se Kina po përdor eksportet e vaksinave si një çështje për të zgjeruar ndikimin e saj gjeopolitik.
Fokusi ndërkombëtar gjithashtu ka ngritur shqetësimin se Pekini nuk është përqendruar sa duhet në vaksinimin e popullatës së vet. Deri më tani, vendi ka vaksinuar rreth 4 për qind të njerëzve të tij. Ajo planifikon të vaksinojë 40 për qind të popullsisë deri në mes të vitit 2021, më e ulët se standardi i BE-së prej 70 për qind.
Vaksinat gjithashtu duket të jenë relativisht të kushtueshme në Kinë, gjë që mund të kufizojë marrjen e tyre. Provincat thuhet se po mbledhin 200 juanë (afërsisht 26 euro) për dozë, sipas Global Times.
