Pse gratë janë në rrezik më të madh të sëmundjeve autoimune si skleroza e shumëfishtë, lupusi dhe artriti reumatoid është një mister mjekësor i kahershëm dhe një ekip studiuesish në Universitetin Stanford tani mund të jetë një hap më afër zbulimit të tij.
Mënyra se si trupi femëror e trajton kromozomin e tij X shtesë mund të jetë një faktor që ndihmon të shpjegojë pse gratë janë më të ndjeshme ndaj këtyre llojeve të çrregullimeve, sugjeron një studim i ri.
Ndërsa hulumtimi që përfshin eksperimentet në minj është paraprak, vëzhgimi, pas studimit të mëtejshëm, mund të ndihmojë në informimin e trajtimeve dhe mënyrave të reja për të diagnostikuar sëmundjet, tha Dr. Howard Chang, autor i punimit të botuar në revistën Cell.
Chang, profesor i dermatologjisë dhe gjenetikës në Stanford School of Medicine i cili udhëhoqi hulumtimin, u interesua për këtë temë sepse simptomat e disa çrregullimeve autoimune si lupusi shfaqen në lëkurë si skuqje.
“Shumë nga këto sëmundje që shfaqen në klinikat tona, veçanërisht sëmundjet e lidhura me imunitetin, tregojnë se gratë preken më shumë nga sëmundje të tilla”, tha ai.
Ka më shumë se 80 sëmundje autoimune, që prekin rreth 24 milionë njerëz vetëm në Shtetet e Bashkuara. Çrregullimet ndodhin kur sistemi imunitar i një personi ngatërrohet dhe fillon të përgjigjet sikur po sulmohet nga një infeksion kur nuk ka asnjë, shpjegoi Montserrat Anguera, profesor në departamentin e shkencave biomjekësore në Universitetin e Pensilvanisë.
“I njëjti lloj që veprojnë si përgjigje ndaj një virusi ose bakteri janë ata që veprojnë në sëmundje imune, por në sëmundjet autoimune, ‘infeksioni’ nuk po pastrohet, ai vazhdon dhe me këmbëngulje, po zmadhohet dhe shkakton dëmtime në inde, në varësi të sëmundjes autoimune,” shpjegoi Anguera, i cili nuk ishte i përfshirë në hulumtim.
“Disa prej tyre prekin të gjithë trupin dhe të tjerat janë të lokalizuara në një organ të caktuar.”
Studiues të tjerë ishin fokusuar në “paragjykimin femëror” të çrregullimeve duke analizuar hormonet seksuale ose numrin e kromozomeve. Chang në vend të kësaj u përqendrua në rolin e luajtur nga një molekulë e quajtur Xist që nuk është e pranishme në qelizat mashkullore.
Detyra kryesore e molekulës Xist është të çaktivizojë kromozomin e dytë femëror X në embrione, duke siguruar që qelizat e trupit të mos marrin një goditje të dyfishtë potencialisht toksike të proteinave të kromozomit.
“Xist është një ARN shumë e gjatë dhe lidhet me afërsisht 100 proteina,” tha Chang.
Ndërsa studionte për provime për të rinovuar licencën e tij mjekësore pak më pak se një dekadë më parë, Chang bëri një lidhje. Ai vuri re se shumë nga proteinat me të cilat punon Xist për t’u lidhur dhe për të ‘heshtur’ kromozomin X kishin një lidhje me çrregullimet autoimune të lidhura me lëkurën: Pacientët me këto probleme kishin autoantitrupa që sulmonin gabimisht ato proteina normale.
Chang pyeti veten nëse grumbullimet e molekulave të proteinave që lindin kur Xist lidhet me kromozomin X ishin një shkas për sëmundje autoimune.
“Nuk është vetëm gjenetika e një individi. Ka një aspekt krejtësisht tjetër që është ndërveprimet me mjedisin,” tha Anguera. “Pra, këto janë dieta, mikrobioma dhe më pas sjellje si pirja e duhanit.”
Sëmundjet autoimune janë të vështira për t’u zbuluar dhe shpesh duhen vite për t’u diagnostikuar. Në fund të fundit, Chang tha se shpreson që gjetjet mund ta përshpejtojnë atë proces.
