Derek Robertson
Ura Øresund është një mrekulli inxhinierike që lidh qytetin suedez të Malmös dhe Kopenhagën dhe që në ditë normale transporton 70,000 njerëz çdo ditë. Ka rënë në heshtje të fortë. Danimarka është nën bllokimin e koronavirusit, dhe danezët kanë vendosur kontrolle të rrepta kufitare. Nga ana suedeze, Øresund mbetet i hapur, megjithëse, kuptohet që jo shumë e bëjnë atë udhëtim.
Ndihet një situatë surreale në Suedi. Duke punuar nga kafeneja, unë terrorizohem në Twitter, kur shoh pamjet e qyteteve të shkreta, ose kamionët ushtarakë që transportonin të vdekurit në Itali, rrethuar nga grupet e zakonshme të adoleshentëve të ngathët, nënave me bebe dhe freelancer të rastit.
Në natyrë, çiftet shëtisin nën dritën e diellit të pranverës. Tarracat e kafeneve në Malmö bëjnë tregti të shpejtë. Në plazh dhe parkun përreth në Sibbarp zhvillohen piknikë dhe barbekju; Askush nuk mban maskë. Pandemia globale ka mbyllur ekonomitë e Evropës dhe ka izoluar miliona njerëz në të gjithë kontinentin. Por këtu, shkollat, palestrat dhe dyqanet mbeten të hapura, ashtu si edhe kufijtë. Baret dhe restorantet vazhdojnë të shërbejnë, dhe trenat dhe autobusët vazhdojnë të transportojnë njerëz në të gjithë vendin. Edhe kinematë vazhdojnë të jenë të hapura.
Masat paraprake që suedezët janë këshilluar të ndjekin – asnjë tubim prej më shumë se 50 personash (500 të premten e kaluar), shmangni kontaktet sociale me mbi 70 vjeç ose të sëmurë, përpiquni të punoni nga shtëpia, shërbimi në tavolinë vetëm në bare dhe restorante – duket të ketë qetësuar frikën e publikut, se imazhet tronditëse nga spitalet në Itali dhe Spanjë mund të përsëriten këtu.
Kryeministri, Stefan Löfven, u ka kërkuar suedezëve të sillen “si të rritur” dhe të mos përhapin “panik ose thashetheme”. Sidoqoftë, paniku është pikërisht ajo çfarë shumë prej komunitetit shkencor dhe mjekësor të Suedisë kanë filluar të ndiejnë.
Një peticion i nënshkruar nga më shumë se 2,000 mjekë, shkencëtarë dhe profesorë javën e kaluar – përfshirë kryetarin e fondacionit Nobel, Prof Carl-Henrik Heldin – i bëri thirrje qeverisë të vendosë masa më të rrepta. “Ne nuk po testojmë sa duhet, nuk po e gjurmojmë, nuk po izolojmë– e kemi lënë virusin të lirë,” tha Prof Cecilia Söderberg-Nauclér, një studiuese e imunologjisë së viruseve në Institutin Karolinska. “Ata po na çojnë drejt katastrofës.”
Fjalë të forta, por stoicizmi është një mënyrë jetese në Suedi. Një histori 300-vjeçare e administratës publike efikase dhe transparente, dhe nivele të larta besimi në ekspertë dhe zyrtarë që qeverisin, e kanë bërë publikun të prirur të besojë atë që u thuhet.
“Kam besim se mjekët që punojnë me qeverinë e dinë se çfarë po bëjnë, kështu që supozoj se jemi të përgatitur aq sa duhet të jemi,” thotë Robert Andersson, 50 vjeç, një menaxher shitjesh, i cili jeton në Södermalm, Stokholm. “Kjo histeri që po transmeton media është shumë më e rrezikshme, sesa vetë virusi.” Simon Strand, 30 vjeç, një konsulent biznesi në Östermalm, Stokholm, është i të njëjtit mendim. “Nuk ka asnjë arsye për të besuar se autoritetet nuk po i kushtojnë vëmendje,” tha ai.
Anders Tegnell, shefi i epidemiologjisë në Suedi, i cili po asiston qeverinë në përballimin e krizës, mbron një strategji të zbutjes: lejoni që virusi të përhapet ngadalë pa e mbingarkuar sistemin shëndetësor, dhe pa iu drejtuar kufizimeve drakoniane. Thjesht mos e quani “imunitet të tufës”, një frazë që Tegnell dhe autoritetet nuk kanë pranuar me ngulm ta përdorin.
Fakti që Tegnell mbetet i hapur për mediat, thotë shumë për transparencën dhe përgjegjshmërinë që suedezët presin nga figurat publike. Me kritikimin e përgjigjes së Suedisë ndaj Covid-19, ai ka tonin e një njeriu të lodhur nga përsëritja, kur e pyesin se çfarë mendon për shqetësimin në rritje dhe për thirrjet për një karantinë në mbarë qytetin e Stokholmit, duke pasur parasysh rritjen e rasteve. Të hënën, Suedia deklaroi se kishte regjistruar 3.700 raste dhe 110 vdekje.
“Po, ka pasur një rritje, por nuk është traumatike deri më tani. Sigurisht, ne po kalojmë në një fazë të epidemisë ku do të shohim shumë më tepër raste gjatë javëve të ardhshme, më shumë njerëz në kujdes intensiv, por kjo është ashtu si në çdo vend tjetër – askush nuk ka arritur të ngadalësojë përhapjen në mënyrë të konsiderueshme”.
Fqinjët më të afërt të Suedisë në BE – danezët, finlandezët dhe norvegjezët – kanë pranuar një strategji bllokimi, mbylljen e shkollave, vendeve të punës dhe kufijve, disa javë më parë. “Problemi me atë qasje është që ju e lodhni sistemin,” thotë Tegnell. “Nuk mund të mbash një bllokim me muaj – është e pamundur”.
Por një situatë e tillë mund të bëhet e pashmangshme. “Qeveria mendon se nuk mund ta ndalojë atë, kështu që ata vendosën t’i lënë njerëzit të vdesin,” thotë Söderberg-Nauclér. “Ata nuk duan të dëgjojnë të dhënat shkencore që u janë prezantuar. Ata i besojnë verbërisht Agjencisë së Shëndetit Publik (Folkhälsomyndigheten), por të dhënat që ata kanë janë të dobëta – madje edhe të turpshme.
“Ne po shohim shenja të një niveli dyfish më të lartë edhe se Italia, Stokholmi së shpejti do të ketë një mungesë akute në kujdes intensiv, dhe ata nuk e kuptojnë se deri atëherë do të jetë tepër vonë për të vepruar. E gjithë kjo është shumë e rrezikshme”. Tegnell i përgjigjet shkurt kritikave të tilla. “Nuk ka asnjë provë se të bësh më shumë në këtë fazë do të bënte ndonjë ndryshim. Është shumë më mirë të vendosni masa të rrepta në intervale shumë specifike”. Ndërsa ekziston një rivlerësim i vazhdueshëm i situatës, Tegnell thotë se Suedia e ka krizën nën kontroll. “Ne besojmë se kemi marrë tashmë masat më të rëndësishme. Sigurisht, ne mund të na duhet të bëjmë më shumë gjëra, por ne nuk jemi akoma në atë pikë”.
Tani për tani, suedezët duket se e besojnë atë, duke vazhduar me rutinat e tyre të përditshme, në pritje të ‘’tragjedisë’’. Tegnell dhe qeveria e kanë vendosur rrugën që do ndjekin, dhe ndonëse është e vështirë të dyshosh në sinqeritetin e tyre, është gjithashtu e vështirë të pajtosh përgjigjen e Suedisë me përpjekjet në të gjithë Evropën. Ndoshta suedezët e tjerë privatisht ndjehen njësoj, por deri më tani nuk janë të gatshëm t’u japin zë shqetësimeve të tilla.
Orla Vigsö, profesoreshë e komunikimit të krizave në Universitetin e Gothenburg, përmbledh dilemën: “Njerëzit kanë filluar të pyesin: a janë të tjerët budallenj dhe paranojakë? Apo Suedia po vepron gabim?”
*The Guardian
