Intervistoi: Joanna Ossinger – Bloomberg
Loh Lik Peng është emri pas disa prej restoranteve më të njohura në Singapor. Zinxhiri i bizneseve të tij përfshin hotele butik dhe restorante në qytetet kryesore në të gjithë botën si Londra dhe Shangai. Në Singapor, grupi mburret me Zen, i cili sapo fitoi yllin e tretë Michelin. Ai është edhe kryetar i Qendrës së Lundrimit në Singapor dhe Muzeut të Qytetërimeve Aziatike, mes posteve të tjera, çka i ka shtuar pikë në aktivitetin e restoranteve në mes të pandemisë së koronavirusit. Në intervistën e dhënë Bloomberg, ai thotë se pandemia do ta ndryshojë përgjithmonë industrinë e restoranteve.
Cili është opinioni juaj për restorantet?
Në mënyrë të pashmangshme, restorantet do të duhet të bëjnë disa ndryshime të mëdha. Çdokush që supozon se gjërat do të kthehen në normalitet, me siguri është ende nën tronditjen e pandemisë.
Unë nuk po marr asgjë si të mirëqenë. Ne kemi shumë plane të paparashikuara, përsa i përket asaj që duhet të bëjmë për të lëvizur drejt praktikës së ushqimit që merret me vete, për sa i përket uljes së kostove shumë shpejt nëse lind nevoja. Unë mund të parashikoj edhe vende me norma të larta vaksinimi që ndoshta do të duhet të hyjnë në karantinë për periudha mjaft të zgjatura, ndoshta edhe vite.
Unë po i nxis stafet në të gjitha restorantet e mia që të parashikojnë një bufe të madhe në planet e tyre të biznesit. Restoranti tipik do të ketë rrjedhje të parave të fituara për një muaj e gjysmë deri në dy në llogaritë e tyre. Supozimi im tani është se ne duhet të mbajmë një minimum prej tre muajsh.
Dhe sigurohuni që stafi të jetë i përgatitur psikologjikisht. Të gjithë lodhen shumë nga kjo fazë. Ju u thoni atyre “ne do të hyjmë sërish në karantinë”, mund të shihni që të gjithë janë të bezdisur.
Një nga gjërat që ne po shikojmë si grup, gjithashtu, është të bëjmë një kuzhinë me re. Ato burime të të ardhurave në teori duhet të vijojnë.
Po perspektiva për turizmin në Singapor?
Do të vijë viti 2023 para se të fillojmë të shohim një normalizim. Kinezët nuk do të kthehen në numër të madh – nuk mendoj se qeveria kineze ka shumë besim sa t’i lërë qytetarët të dalin nga vendi – dhe indonezianët me siguri nuk do të kthehen. Nëse shihni një rimëkëmbje, kjo mund të vijë nga xhepat e Evropës, xhepat e ekonomive të tjera të Azisë Lindore si Koreja ose Japonia.
Unë jam kryetar i Qendrës së Lundrimit në Singapor kështu që ne kontrollojmë të gjitha portet e trageteve këtu. Dhe e kemi studiuar situatën nga afër. Duke pasur parasysh normat e infeksionit dhe normat e vaksinimit, ne nuk e shohim se do të ketë shërim në 2022. Pra, tregu më i gjerë i turizmit në Singapor do të mbetet shumë i sfiduar edhe vitin e ardhshëm. Kjo është shumë zhgënjyese, por realisht është ajo që parashikojnë shumë prej nesh, që kanë nisur të bëjnë planifikime të tilla.
Çfarë mendoni për perspektivën e industrisë së kryqëzorëve?
Lundrimi nuk po ecën aq mirë sa mundet. Sektori po funksionon me kapacitet 50%. Nëse do të lejoheshin të mbanin kapacitet 75%, pa dyshim që do të ishte më mirë.
Ne sapo kishim një takim me Shoqatën e Terminalit të Lundrimit në Azi dhe po informojmë disa nga linjat e lundrimit, dhe ata e kanë plot rezervimin për 2022. Nëse ata lejohen të veprojnë kudo pranë një mjedisi normal, ata do të jenë mjaft mirë në 2022.
Frika e tyre për linjat e lundrimit është se cilat terminale do t’i lejojnë ata të hyjnë. Por unë dyshoj se vende si Singapori, Tajvani, Koreja, Japonia do të lejojnë lundrimin sepse ata do të kontrollojnë udhëtarët që hipin në bord, si dhe të kenë protokolle të rrepta për atë që ndodh në rast emergjence.
Do të shihni që tregjet evropiane dhe amerikane do të rimëkëmben edhe për këtë arsye. Unë mendoj më shumë për vendet më të largëta – thoni se doni të lundroni drejt Balit dhe t’i zbrisni udhëtarët atje, përgjigjja është ndoshta jo. Por nëse ata kanë itinerare të tjera, do të bëjnë lundrime dhe mund t’ju duhet të shikoni destinacionet tuaja nga anija.
Çfarë po shihni në drejtim të tendencave të ushqimit?
Kategoria e nivelit të lartë ka qenë më elastike. Restoranti ynë në Londër po shkon shumë mirë, kemi plotësuar rezervimet për tre muajt e ardhshëm. Megjithatë, terreni në Singapor ku na është lejuar të rihapemi ka sjellë edhe “shërimin” financiar më të shpejtë, dhe njerëzit janë mjaft të lumtur që vijnë dhe shpenzojnë gjithashtu. Nuk është thjesht fakti që ata vijnë në restorante, ata blejnë më shumë alkool, verëra, madje edhe verëra më të mira. Kështu që shpenzimet e klientëve janë rritur.
Ishte interesante për mua, dhe kundërintuitive. Mendova se ndoshta do të na duhej të mbështeteshim më shumë në gamën e përballueshme, por duket se është e kundërta, që restorantet e nivelit më të lartë janë kthyer prapa njësoj si një top gome kur hidhet.
Kjo gjë tregon se të pasurit janë pasuruar dhe janë të gatshëm të shpenzojnë sepse janë të mërzitur. Ata nuk mund të shpenzojnë për gjëra të tjera.
Çfarë mendoni se ofron optimizëm për Singaporin?
Ajo që më jep optimizëm, sigurisht në industrinë e mikpritjes, është se lojtarët më të fortë kanë lulëzuar vërtet. Les Amis, Odette dhe të gjitha këto vende po shkojnë vërtet mirë.
Dhe pastaj janë të mesmit që po “luftojnë”. Unë mendoj se disa prej tyre në gjashtë muajt e ardhshëm nuk do t’ia dalin.
Disa nga hotelet në Londër nuk do të rihapen. Në vende si Australia, shumë hotele po i anulojnë planet e tyre. Dhe financuesit i kanë tërhequr fondet për këto projekte.
Pra, nëse ka rimëkëmbje, lojtarët më të fortë në këtë fushë do ta kenë të lehtë për të paktën dy deri në tre vitet e ardhshme. Nëse mund t’i mbijetojnë kësaj periudhe, në cilindo fund të spektrit të mikpritjes janë bizneset, ka të ngjarë që të ecin mirë. Pandemia ka hequr një shtresë të tërë njerëzish që po planifikonin të bënin disa gjëra ose disa nga lojtarët margjinalë.
