Borziloku është një bimë medicinale dhe aromatike e cila është shumë popullore në Mesdhe për shkak të vlerave të larta ushqyese dhe mjekësore që përmban.
Madje sipas specialistëve të bimëve ajo është një ndër erëzat që është njohur që në lashtësi për shkak të aromës dhe simbolikës që ka.
E konsideruar ndryshe si simbol i paqes, harmonisë dhe lumturisë, ilirët e përdornin borzilokun për të thurur kurora dhe për të përcjellë këtë mesazh që kjo bimë mbante.
Shqipëria ka një traditë të lashtë në kultivimin e borzilokut jo vetëm nëpër kopshte, por edhe në vazo në kushtet e shtëpisë.
Borziloku është një bimë popullore e Mesdheut që ka vlera ushqimore dhe mjekësore, të cilave i janë thurur lavde që në lashtësi.
Borziloku ka një shije delikate e të ëmbël, madje dhe pak djegëse, por më të butë se rigoni.
Ilirët e lashtë dhe grekët e lashtë e përdornin borzilokun për të thurur kurora duke qenë se kjo bimë asokohe konsiderohej simbol i paqes, harmonisë dhe lumturisë. Borziloku rritet në mbarë Mesdheun dhe në Evropën e Jugut.
Edhe Shqipëria ka një traditë të lashtë në kultivimin e borzilokut jo vetëm nëpër kopshte, por edhe në vazo në kushtet e shtëpisë. Tiranasit e vjetër gjithmonë e rrisnin në oborr, këpusnin një degëz dhe e mbanin në xhepin e vogël të xhaketës çdo herë para se të dilnin dhe herë pas here e nxirrnin me stil dhe e shijonin si erëmirë.
Vlerat shëndetësore të borzilokut
Kjo bimë ka shumë fitonutrientë, minerale, vitamina që janë të rëndësishme për shëndetin dhe mirëqenien e njeriut. Shumë prej elementëve kimikë që gjenden tek borziloku kanë vlera të mëdha kundër inflamacionit dhe baktereve. Borziloku i freskët ka vitaminë C dhe në 100 gramë të tij gjendet 86% e dozës së rekomanduar ditore të kësaj vitamine të rëndësishme që shërben si antioksidant dhe lufton radikalet e lira. Acidet e pranishme tek borziloku forcojnë imunitetin, përshpejtojnë shërimin e plagëve dhe luftojnë virozat. Bima e borzilokut ka nivele të larta beta karoteni, vitamine A, luteine dhe zea-ksanthine, të cilët janë flavonoidë antioksidantësh të fuqishëm. Vitamina A është thelbësore për shëndetin e mirë të syve dhe të lëkurës.
Konsumimi i ushqimeve të pasura me vitaminë A dhe karoten mbron njeriun nga disa lloje tumoresh si ai i mushkërive. Borziloku është një nga barishtet më të pasura me vitaminë K.
Në 100 gramë gjethe të thata borziloku gjenden 518% të dozës së rekomanduar ditore të kësaj vitamine e cila luan një rol të rëndësishëm për forcimin e kockave dhe mbrojtjen e tyre. Barishtja përmban një sërë mineralesh të tjera të rëndësishme siç janë hekuri, kalciumi, kaliumi, mangani, bakri, zinku dhe magnezi. Për më tepër këto gjethe janë burim i shkëlqyer hekuri. Në 100 gramë gjethe borziloku gjenden 82.71 mg hekur ose 1034% të dozës së rekomanduar ditore.
Përdorimet mjekësore të borzilokut
Vaji i borzilokut është përdorur për të trajtuar probleme siç janë fryrjet në stomak, dhimbjet muskulare dhe reumatizmën. Eugenoli tek borziloku luan një rol anti inflamator dhe përbën një kurë të mirë për njerëzit që vuajnë nga simptoma të tilla si: artriti reumatoid, osteoartriti dhe inflamacionet e zorrëve. Vajrat esencialë tek borziloku kanë luftojnë mykun dhe bakteret si stafilokokun, E.coli, etj.
Çaji i borzilokut ofron ndihmë kundër të vjellave, të fryrave të stomakut dhe luan rol anti-septik.
Përzgjedhja dhe ruajtja
Borziloku i ëmbël mund të rritet edhe në vazo. Gjethet e freskëta dhe të thara të borzilokut duhet të kenë ngjyrë të gjelbër me nuancë gri të errët, por pa njolla. Gjethet janë të mira kur mblidhen para çeljes së luleve.
Gjethet e thata dhe farat mund të shiten në qese me vakum për të ruajtur vlerat e tyre. Ato ruhen në një vend të errët dhe të freskët për gjashtë muaj. Gjethet e freskëta duhen ruajtur në frigorifer për një përdorim më të gjatë. Përdorimet në kuzhinë Lani gjethet e freskëta me ujë të bollshëm për disa minuta për të larguar pluhurat ose dheun. Gjethet e thata ruajnë më shumë shije se barishtet e tjera të thata.
Nëse dëshironi të ruani shijen dhe aromën e gjetheve në gatimet tuaja, borzilokun duhet ta shtoni vetëm në momentet e fundit, sepse gatimi për një kohë të gjatë shkatërron vajrat esencialë që gjenden tek borziloku. Borziloku përdoret për salcë sallatash, supë, gatime me perime, marinime, vezë e të tjerë.
Kjo barishte shkon shumë mirë me spinaqin, lulelakrën, domatet, fasulet, patatet dhe karrotat. Ajo përdoret edhe në pica, gatime me shpendë, ndërsa çaji i borzilokut është një pije mjaft popullore në vendet e Mesdheut.
